(Benim Madonna konseri anımı okumak istemeynler, yazının sonuna geçebilirler.)
Siz hiç bir konser için 11 saat ayakta dikildiniz mi? Madonna için yaptım; sabahın köründe dizildik sıraya, arkadaşın biri sandviçleri getirdi, diğeri suları, tam dayanışma halinde konseri bekledik. Provalara bile girdik, eşofmanlı Madonna'yı gördük. Yıl 2012. MDNA Tour hikayem. Madonna'nın -şimdilik- son büyük stadyum turnesinden ve aynı zamanda muhtemelen son defa dans edebildiği şovdan bana kalan.
Asırlardır hayranı olduğum, şarkılarını ezberlediğim, ergenliğimde duvarlarıma posterlerini astığım ikonu dünya gözüyle görebilmek eşsiz bir andı (gönül isterdi 1993 konserini de izleyebileyim, ama olmadı-yaş 18 değildi). Hoş, onu dünya gözüyle ilk defa gördüğümde üstünde sahne kostümü yerine eşofmanlar olması etkiyi bir nebze olsun azaltmış olabilir fakat ne fark eder? Samimi yüzünü de görmüş olduk.
Konser başlamadan orada tanıştığım insanlarla Madonna'nın nereden ne şekilde sahneye çıkacağını kendi aramızda tartışıyorduk. Turnenin henüz üçüncü konseri olduğu ve internetten sızan görüntüleri izleyerek sürprizi bozmak istemediğimiz için hepimize sürpriz olacaktı. Ne büyük sürpriz! İzlediğim en iyi konserdi diyemem belki ama izlediğim en etkileyici konser girişiydi. Ne şüphe. Gerisi de bir o kadar etkileyiciydi.
Madonna konserlerini diğer pop konserlerinden ayıran şey "mekanizma"sı. Yüzlerce konser izlemiş olsam da hiçbiri Madonna sahnesi kadar "dakik", "programlı" ve "disiplinli" değildi. Her şey tıkır tıkır. Kim nerede ne yapacak önceden ayarlanmış vaziyette. Adeta bir sinema filmi. Onun bu teatral sahne tasarımını ve şov odaklı olmasını bazı müzik eleştirmenleri eleştiriyor ama bence çok yersiz bir eleştiri. Madonna, ilk günden berti kısıtlı bir ses aralığına sahipti ama her daim onu kullanabilmesini bildi. Dansçı kökleri, ticari zekası ve azmiyle birleşince ortaya böyle bir hikaye çıktı. Bir Madonna konserine görsel şovu için gidersiniz. Andrea Bocelli konseri değil ki!
Human Nature şarkısında heyecanla 10 Songs'u aradığımı biliyorum. Gülüyoruz ediyoruz, sonra bir gürültüdür gidiyor. Çünkü Madonna, pat diye sütyeninin bir ucunu indiriveriyor. Gel de telefonun ucundaki arkadaşına o sahneyi anlat. Herkes şok. Stadyum yıkılıyor. Nefes bile almadan Like a Virgin'e geçiveriyor. O gece doğa ana da bu anlara sessiz kalamadı ve İstanbul'da deprem oldu. Nasıl olmasın ki.. Sen bir act'i Justify My Love videosuyla açar, devamında Vogue, Erotica soslu Candy Shop, Human Nature ve Like a Virgin okursan neden olmasın.
Kendisi bugün bile şaşırtmayı başarıyor. İşin güzelliği de burada, Madonna'dan bir tane olmaması. Her turnesinde, her gösterisinde, her albümünde farklı kişiliklere bürünmesi. Michael Jackson, tüm görkemine rağmen bütün yatırımını ay dansına ve ayakkabılarına yaparken Madonna her defasında yeni sürprizlerle geldi. Michael Jackson denince herkesin aklına bir imaj gelirken herkesin Madonna tasviri başkadır. Kimi kısa saçlı halini canlandırır, kimi siyah saçlı American Life hallerini. En zayıf konserleri bile muhakak bir numara içerir. Hiç olmadı dans eder, canlı söyler. Onun kadar canlı söylemeye çalışan "sıradan" bir sese sahip kaç popçu tanıyoruz?
Kendisinin çok iyi bir dansçı olması bir yana, seçtiği dansçılar da hep işinin uzmanı isimler oldu. Hangi konserini izlerseniz izleyin, o dansçıların da haklarını teslim etmek gerek.
Uzun lafın kısası, bugün, onun en iyi performanslarından birkaçını derledim. Zor oldu. Çünkü hatrı sayılır sayıda unutulmaz performansı var. Yirmi tanesini bile seçseniz en az bir o kadar daha benzer seviyede performans listedışı kalıyor. Bu büyük başarıdır. Yıllar geçtikçe bazı performanslarını yeniden keşfediyorum. Her defasında ilk kez izliyormuş gibi hissediyorum.
Bakalım sizler ne düşünüyorsunuz? Sizlerin favori performansları neler? Bugün Madonna'yı "nine" olarak gören ve radarlarına almayan gençlere de aşağıdaki şeyleri izledikten sonra fikirlerini belirtirse sevinirim. Gerçekten merak ediyorum. Dolayısıyla genç arkadaşlar önden buyursun.
Youtube'ta rastladığım bir yorumda dendiği gibi, "bugünün popçuları, dans ettiklerini iddia ediyorlarsa, Madonna'nın yaptıklarına ne diyeceğiz?"
20) Like a Virgin - MTV VMA, 1984
Şöhret basamaklarını ışık hızıyla çıkmasını sağlayan gösteri. Tıfıl bir şarkıcı olmasına rağmen bu yaptığı cüretkar hareketten sonra kimse onu durduramadı, seksenlerin en çok tartışılan kadın popçusu oldu. Gençler onun kıyafetlerini taklit etti. Posterlerini astı. Çünkü o cici Reagan Amerika'sında, bir televizyon ödül töreninde gelinlik ile sahneye çıkıp bekaretten bahsetti. Yetmedi, şarkının sonunda bacağını gösterdi (aaa). Videonun en matrak yeri ise sonunda bazı seyircilerin yaşadığı "alkışlasam mı" tereddütü.
19) Open Your Heart - Who's That Girl World Tour, 1987
Üniversitede öğrencilere müzik tarihi dersi veriyor olsam, "sahneye nasıl çıkılmalı" dersinde bu performansı seyrettirirdim. Sahnede bir an yerinde duramayan, heyecanlı, ama profesyonel bir dansçı Madonna var. Buram buram seksenler kokan atmosferi cabası.
18) Nobody Knows Me - Re-Invention Tour, 2004
"Hazır gelmişken sahnede biraz spor da yaparım, aradan çıkar" fikrinden hareket eden Nobody Knows Me, albüm kaydıyla dikkate değer bir şarkı olmasa da, bu yürüyüş bandı performansıyla akıllara kazındı.
17) Why's It So Hard? - The Girlie Show, 1993
Sansasyonel olduğunu kabulleniyorum. Ama bu kadar iyi bir vokal performansını beklemiyorduk. Bu performans, We Are The World projesinde yer almayan Madonna'nın "hepimiz biriz ve eşitiz" çağrısıydı. Tabii çağrısını bir oda dolusu rockçıyla şarkı kaydederek değil, sahnede disko toplarının altında, dansçılarıyla orji yaparak vermeyi tercih etmiş.
16) Papa Don't Preach - Blond Ambition Tour, 1990
Çünkü koreografi önemlidir.
15) Live to Tell - Confessions Tour, 2006
"Madem herkes Afrika'ya kulaklarını kapatmış, bari kendimi sahnede çarmıha gererek mesajımı ileteyim" demiş olabilir. Vatikan ile dindarlar kitlelerin tepkisini çeken bu şov, Madonna'nın en unutulmaz anlarından biri. Estetik, çarpıcı ve duygu yüklü. Acaba o 12 milyon çocuktan bugün kaçı hayattadır? Pop sahnesinin sadece eğlence ve gırgırdan ibaret olmaması gerektiğinin kanıtı.
14) Impressive Instant - Drowned World Tour, 2001
İngiliz rolü kestiği yıllardan. Bir dönem İngiliz aksanı yapmaya bile çalışıyordu; ama neyse ki bu güzide şovda ondan eser yok. Yıllardır turneye çıkmayan Madonna'nın dönüşü ancak böyle görkemli bir şekilde açılabilirdi. Her ne kadar konserin ilk şarkısı yavaş tempoda olsa da hemen ardından gelen bu beklenmedik performans ile sahanın ısısı kontrolsüz şekilde artıyor. Aniden ortaya çıkan gaz maskeli adamlar, sahneyi kaplayan sis, silindirik şeyler.. Curcuna! En iyi turnesi miydi, değildi. Fakat içlerinde en gürültülü ve hırgürü bol olanıydı.
13) Erotica - The Girlie Show, 1993
Playback mi, playback. Ama zaten bu çoğu Madonna konserinde böyledir. İlk şarkı söylenmez. Muhtemelen kendisi seyirciyle ilk temasta her şeyin kusursuz olmasını istiyor. Ve hataya neden olmamak için bu yola başvuruyor. Yoksa şovun devamında birçok şarkıyı çıplak sesiyle okur. Hatta ilginç bir şekilde, kendisi yaş aldıkça daha sık canlı söyler oldu. Bu açıdan takdir etmeliyiz. Erotica'ya gelirsek... denecek pek bir şey yok. Heyecan verici ve kışkırtıcı. Düşünsenize, bir konsere gidiyorsunuz ve bununla karşılaşıyorsunuz (ışıklandırma ve Madonna'nın kestiği pozlar çok ikonik).
12) La Isla Bonita - The Girlie Show, 1993
Bu şarkının en Latin performansı diyebiliriz. Aynı zamanda tutkuyla söyleniyor. Ne zaman izlesem, şarkının yarattığı illüzyona kapılıp gidiyorum.
11) Girl Gone Wild - MDNA Tour, 2012
Bu performans neden dvd kurgusunda madara edildi anlamak imkansız. Neyse ki dünya gözüyle izlediğim bir turne olduğu için şovun kalitesine bizzat kefilim. Sekiz dokuz dakikayı bulan uzun ve ayinsel bir girişten bahsediyoruz. Kırmızı pelerinlerinin içinde keşişler, devasa buhurdanlığı yakmak suretiyle ayini başlatıyorlar ve dakikalarca dini ilahiler okunuyor. Sonrasında basamakları tırmanan gargoyle'lar da yerini alınca, gökgürültüsü eşliğinde Madonna'nın sesi duyuluyor ve olaylar gelişiyor. Önce günah çıkarıyor, sonra elindeki kalaşnikofla kilisenin vitraylarını indiriyor (o cam kırılma sesinde ödüm kopmuştu). Karanlıktan aydınlığa geçişin hikayesinin anlatıldığı bu turnede, ilk bölümlerde günaha batan şarkıcımız (peşinden gelen şarkılarda şakır şakır sağa sola silahla ateş ediyor), ilerleyen bölümlerde kendini affettirmeye çalışıyor. Ritüel uzun olduğu için direkt şarkının başlangıcından itibaren olan kısmı paylaşıyorum.
10) Holiday - Blond Ambition Tour, 1990
Aslında özel bir numarası bulunmuyor. Burada olmasının bir nedeni var, "az çoktur" prensibi. Dümdüz sahnede, dakikalar boyunca hoplayan zıplayan, şarkı söyleyen bir Madonna var. Başka bir şey yok. En sevimli performansı olabilir. Holiday en sevdiğim şarkısı; çünkü inanılmaz basit.
9) Erotica/You Thrill Me - Confessions Tour, 2006
Mükemmel bir şarkı, daha iyi nasıl yeniden yorumlanabilir, onun kanıtı. Baştan yaratılmış. Erotizmin diskoyla flörtü. Hem dans için ne derler bilirsiniz, yatay arzuların dikey tatminidir. Biz de fazlasıyla tatmin olduk bu göz ve kulak dolduran şovla. Madonna yaşlanmış dediler, herkesi dans pistine çağırdı ve ağızlarının paylarını verdi.
8) Express Yourself - Blond Ambition Tour, 1990
Dans özgürleştirir.
7) Fever - The Girlie Show, 1993
Pop tarihinin en unutulmaz konser girişlerinin başında Michael Jackson'ın sahnede dakikalarca dikilmesini sayabiliriz. Ama Madonna? O durmayı sevmez. "Adım adım" ilerler. Parça parça soyunur. O ikonik podyum yürüyüşü biter bitmez alev alev... (doksanlarda bu şovun Türkiye'de gerçekleşmesi ve televizyonda gösterilmesi!)
6) Music - Drowned World Tour, 2001
Madonna'nın
robot olduğunu düşündüğüm anlardan biri. Yıllarca sahnelerden uzak
kalan (sekiz yıl), kırk üç yaşına basmış (bir dansçı için ileri bir
yaş), bir yıl önce doğum yapmış birinin bu kadar enerjik dans edebilmesi
gerçekten incelenmesi gereken bir şey. Hele ki şarkının sonunda (3:50) deliler gibi yaptığı
squadları izlerken her seferinde nefesim kesilir. Kondisyon böyle bir şey! Şunu biz yapsak, iki saatlik performansın ardından
ortadan iki parçaya ayrılırdık. Arka planda dönen ve
kariyerini özetleyen kolaj ile şarkının miksajı da takdir edilesidir.
5) Like a Prayer - Blond Ambition Tour, 1990
Like a Prayer, Madonna'nın en çok okuduğu ve sergilediği şarkılarından biri. Haliyle neredeyse bütün turnelerinde, televizyon şovlarında, orada burada seyretme şansımız oldu. Ama bir tanesi var ki, bence her zaman şarkının özünü yansıtıyor.
4) Vogue - MTV VMA, 1990
Marie Antoinette imajıyla karşımıza çıkan Madonna, çeşitlilik
(diversity) üstüne kurduğu ekibiyle sahnede adeta kraliçeliğini
perçinliyor ve ekliyor, "pasta yoksa göğüslerimi yesinler".
3) Mer Girl/Sky Fits Heaven - Drowned World Tour, 2001
Animeciler buraya. Japon savaşçı temalı, bol aksiyonlu bir performans. Düşünüyorum da, bu kadar sinematik bir diğer ikinci performans daha izledim mi... izlemedim. Mükemmel kurgulanmış. Vokaller, kostümler, peruklar, makyajlar, geçişler. Nefes kesici. Uçan tekmeler, sallanan yumruklar, havada uçan savaşçı kadınlar ve fonda çalan soluksuz tekno müzik. Ne denebilir ki? Bugün sadece popo titreştiren ve kendini "entertainer" olarak nitelendiren popçular utansın. Hocaların hocası.
2) Justify My Love - The Girlie Show, 1993
Zarafet timsali, karanlık, gizemli ve kışkırtıcı. Bir gözü bantla sahneye çıkan Madonna, bastonlu centilmenlerin yardımıyla platformadan indirilir ve tiyatro başlar. Kabarelerden, sirklerden, Edward Hopper resimlerinden, sado-mazo alt kültürden beslenen konserin en cafcaflı performansı. 1890'lar modasını yansıtan kostümlerle gerçek bir "panayır". Ah o finalde kafasını çevirip attığı bakış yok mu..
1) Family Affair/Keep It Together - Blond Ambition Tour, 1990
Daha öncesinde bu turne hakkında detaylı bir yazı hazırlamıştım (burada). Orada aynen şunları demiştim: "sadece bir Madonna performansı seçecek olsam bu, konserin son şarkısı Keep It Together olurdu". Gerçek bir Broadway müzikali gibi. Dans ise dans, vokal ise vokal. Hepsi fazlasıyla. Senkronizasyon, minimalist tasarım ve de konsepte uygunluk gibi takdir edilesi şeyler.
Madonna'ya nine demek... Bilemedim. YouTube'da Blond Ambition Tour konser kaydı izlemiştim. Bu yüzden neden ilk sıraya o performansı yazdığını anlıyorum. Ben ek olarak 2019 Eurovision finalindeki sahne şovunu beğeniyorum. Bir kısım eleştirmenler beğenmemiş olsa da...
YanıtlaSilBen aslında sahnede düştüğü Living for Love performansını da eklemeyi düşünüyordum, sığmadı. Orada beni etkileyen şey, hiç beklenmedik bir aksilik yaşamasına rağmen yerden kalkıp sinirli sinirli (:D) sahneye çıkarak şarkısını okumasıydı.
SilEurovision'da yaptığı şeyi beğendim. Ama vokal kısmı biraz tatsızdı. Yoksa milleti çıldırttığı için o performansı da unutulmazlar arasında :)
Genç arkadaş benim. Madonna'yı çok seviyorum ama bütün diskografisini bildiğimi iddia etmeyeceğim, bunların da çoğunu görmemiştim, hepsini izleyeceğim ^^
YanıtlaSilBen de şu performansını eklemek isterim: https://www.youtube.com/watch?v=vmW8Wdv38rA Dansçıları, kostümleri falan yok ama o kadar seksi, dominant bir duruşu var ki defalarca izlemişimdir. Yanlış söylediği yerlere de ayrıca bayılıyorum :D
Bunu duyduğuma çok sevindim :)
SilFever'da var bir şeyler. Madame X turnesinde de biraz mırıldanmış ve bu defa sözleri unutmuştu :D Ama her seferinde etkileyici olmayı başarıyor.